75 jaar ideeën voor miniatuurwerelden

In 1946 is het grimmig in Duitsland. Maar in de periode direct na de nachtmerrie van de tweede wereldoorlog en het derde rijk ontstaan ondanks de duisternis nieuwe ideeën vol optimisme. Bijvoorbeeld in Stuttgart. Daar zitten twee broers bij elkaar, om na te denken hoe hun toekomst er uit zou kunnen zien. De ene had de laatste jaren doorgebracht in een wapenbedrijf, de andere bij Bosch in Stuttgart. Beide staan net als veel tijdgenoten voor een grote leegte. Daarom kiezen Hermann en Edwin er voor deze leegte te vullen. Samen ontwikkelen ze een – destijds uit nood geboren – gedurfd plan: voortaan willen ze creatief speelgoed ontwikkelen. Niet elk soort speelgoed, maar kleine gebouwen, die kinderen vrij naar hun eigen werelden kunnen rangschikken – zoals een miniatuurboerderij van hout, welke Hermann destijds voor zijn dochter had gemaakt. Men zou dit plan vermoedelijk ook als manier kunnen beschrijven, de alomtegenwoordige vernietigingen tenminste op kleine schaal spelenderwijs te overwinnen en nieuwe perspectieven te openen voor kinderen.

Alle begin is moeilijk – maar spannend

Nog in hetzelfde jaar richten de beide broers hun bedrijf op. Onder de naam »Hermann Faller« begon de productie van kleine huisjes – van hout en bedrukt karton, alles was nog handwerk. In hetzelfde jaar verhuist de kleine onderneming naar Gütenbach naar de ouderlijke woning, waarin een werkplaats wordt ondergebracht. Daar rijpt het plan om een modulair systeem met voorgeproduceerde platen aan te bieden, waarmee men steeds weer nieuwe gebouwstructuren kan bouwen en afbreken. Voorzien van een gedetailleerde handleiding en inspirerende suggesties komt dit eerste speelgoed uit het huis van FALLER onder de naam »Marathon« in de speelgoedwinkel en verschaft de beide nieuwkomers een eerste respectabel succes.

Tegelijkertijd produceert de in »Gebr. FALLER Spielwaren« omgedoopte firma zaken voor het dagelijkse gebruik. Kammen van beukenhout bijvoorbeeld, maar ook onderzetters voor pannen. Zo schepte men een veilige basisomzet, want speelgoed was destijds nog voor slechts weinig mensen betaalbaar.

Dat de beide Fallers het hiermee aan het juiste einde hadden werd al in 1948 pijnlijk duidelijk. De geldhervorming doet de prille speelgoedmarkt instorten, de beide jonge ondernemers moeten alle medewerkers ontslaan en omzet afschrijven. Hermann en Edwin schakelen over op houten wasknijpers, maar verliezen hun basisidee echter nooit uit het oog.

De modelbaan-connectie

Ook tijdens de zware crisis knutselden de broers verder aan het concept van de speelgoedhuisjes en ontdekten ze in 1949 in de modelspoorbaan een bondgenoot. Een modelspoorbaan, concluderen beide, komt pas echt tot zijn recht, wanneer deze niet alleen uit rails, wissels en treinen bestaat, maar ook met passende gebouwen en landschapselementen een geheel vormt. Uitgaande van deze kennis, begint de ontwikkeling van stations, seinhuisjes en goederenloodsen voor H0 spoor, allereerst in de vorm van eenvoudige kant-en-klare modellen.

De doorbraak komt in 1950: op de speelgoedbeurs in Neurenberg presenteert de onderneming tien realistische modelbouwpakketten en een zelf gebouwde borstelmotor. Hoewel de motor niet zichtbaar is, baart deze veel opzien, doordat deze de nieuwe windmolen en de watermolen aandrijft; de wieken en het waterrad draaien rond. »Destijds heeft men precies de tijdgeest getroffen«, zegt de huidige managing partner Horst Neidhard. De kern van het merk is gelegd: emotie, realistisch, verrassingselementen – Ook vandaag de dat nog is dat waar FALLER voor staat.

Van klein bedrijf tot industriële onderneming

Ondanks de bescheiden start vormt men zich in Gütenbach al snel als industriële onderneming met grote innovatiekracht. Zo ziet men al in een vroeg stadium de potentie van het kunststof spuitgieten, welke een betere detaillering van de modellen, hogere aantallen en voor de consument een lagere prijs betekent. In 1954 is FALLER één van de eerste bedrijven in het Zuidwesten van Duitsland die kiest voor deze nieuwe productietechniek.

Al in het eerste jaar brengt FALLER het eerst model op de markt dat op basis van deze procedure is gemaakt; een viaductbrug, waarvan het blokvormige metselwerk overeenkomt met het historische origineel. De brug luidt op twee manieren een nieuw tijdperk in, want het is ook het eerste bouwpakket. Daarmee wordt niet alleen het model verkocht, maar ook het knutselplezier, het bouwen wordt op zich een belevenis.

De beide Faller-oprichters vullen elkaar bij de werkzaamheden ideaal aan: »Terwijl Hermann met zijn technische affiniteit bemoeide met de technische kant, was Edwin Faller de zakenman en active marketingman«, resumeert Horst Neidhard. In 1958 laat Edwin Faller de eerste kleurencatalogus drukken, in 1959 vindt er nieuwbouw plaats in Gütenbach, uiteraard op industriële schaal. In de jaren 60 beleeft FALLER een »ideeën-explosie«, aldus Horst Neidhard. De autoracebaan »AMS« wordt geboren, en spoor N wordt in het programma opgenomen. Het ene succes volgt op het andere en in 1976 omvat de catalogus 473 producten.

Concentratie en records

In de jaren 80 remt een nieuw fenomeen het succesverhaal van de onderneming. In de markt is een prijsdruk merkbaar, veroorzaakt door de lage productiekosten in het verre oosten. In tegenstelling tot vele concurrenten verhuist FALLER zijn productie niet en blijft trouw aan de locatie in het Zwarte Woud. De onder druk staande speelgoedafdeling moet echter worden opgegeven, de »AMS« is daarmee verleden tijd. Men concentreert zich weer op de kern, de modelbouw en lanceert in 1988 het productaanbod »Car System«, een echte innovatie met zelfrijdende auto's en besturingselementen voor het wegverkeer. De kernactiviteit loopt prima, in 2003 kan het bedrijf zich verheugen over een recordomzet van meer dan 1500 modelbouwartikelen in het assortiment.

De sluipende crisis

Al in 1982 overlijdt Hermann Faller, en zijn broer Edwin trekt zich in 1986 terug uit de leiding van de onderneming. Steeds meer tekortkomingen worden duidelijk, die lange tijd door de grote vraag werden verhuld. Enorme pensioenskosten staan in de weg van de ontwikkelingsmogelijkheden van het bedrijf. »De innovatiekracht was verzwakt, de aansturing verouderd, de ondernemingscijfers waren niet transparant genoeg en nieuwe projecten bleven merkbaar liggen«, aldus Horst Neidhard. Een algemene crisis in de modelbouw-sector treft de firma hard. »In vier jaar storte de omzet met 40% in. De kapitaalpositie van het bedrijf was onvoldoende om de verliezen op te vangen.« Dat leidde er uiteindelijk toe dat FALLER faillissement moest aanvragen.

Nieuwe perspectieven

Een traditioneel merk zoals FALLER met zijn enorme uitstraling, een enthousiaste schare aanhangers en zijn medewerkers die er jarenlang werken kan niet zomaar verdwijnen. 

In 2010 stappen Horst Neidhard, de schoonzoon van de dochter van de oprichter van het bedrijf Hermann Faller, zijn vrouw en zijn broer als nieuwe aandeelhouders in het bedrijf. Samen met zijn team bestaande uit ervaren en nieuwe medewerkers lukt het Neidhard als directeur het bedrijf uit het faillissement weer op te starten. »Het doel was de in 2006 ontwikkelde en deels al ingezetten toekomststrategie verder na te streven, de kern van het merk naar de toekomst te vertalen en de vernieuwingen in sales en marketing te implementeren.«

Vervolgens werden nieuwe productiemethoden geïntroduceerd, nieuwe producten ontwikkeld en de emotionele kant van de modelbouw benadrukt. Want »modelbouw is creatief en heeft met techniek en geschiedenis te maken, is onthaastend generatie-overstiijgend en tastbaar« zegt Horst Neidhard. Modelbouw als tegenpool tot de steeds snellere en digitaler wordende dagelijkse werkelijkheid? »Het is in elk geval zo dat wij ons sinds 2010 constant de goede kant blijven ontwikkelen.« Dat betekent niet dat FALLER de digitalisering uitsluit – in tegendeel. »Car System Digital« is daarop gebaseerd, en ook besturen printplaten ondertussen elk nieuw functiemodel en digitaal bedrukte individuele onderdelen verfraaien talloze modellen. En het in 2019 geïntroduceerde assortiment »FALLER CREATE« is volledig digitaal: de klant ontwerpt met de online-tool op de pc zijn individueel gewenste model, dat vervolgens door FALLER middels 3D-printen worden geproduceerd. »Wij moeten tegenwoordig concurreren met een enorme vrijetijdsindustrie, en daarbij gaat het ook om de steeds krapper wordende resource voor de mens, om de tijd.« Innovatie wordt zodoende ook een nieuwe dimensie, het gaat niet alleen om het productniveau, maar ook om het scheppen van positieve belevenissen. »Wij zien ons als ideeën-omzetter en maken ideeën mogelijk, wij ontwikkelen producten waarmee onze klanten hun eigen concepten succesvol kunnen realiseren. De producten moeten de fantasie prikkelen, het knutselen en spelen tot een belevenis maken.« Daarmee volgt FALLER ook vandaag nog, 75 jaar na de oprichting, volledig de bedoelingen van Hermann en Edwin Faller.

75 en meer – De toekomst

»Wij richten ons verder op de modelbouw en zullen aan iedereen iets aanbieden die zich in deze hobby herkennen. Dat hoeft overigens niet direct aan een modelspoorbaan gerelateerd te zijn, ook pure diorama's zijn zeer spannend.« Zo wordt »FALLER CREATE« consequent verder ontwikkeld in de richting van individualisering, uitgebreid met nieuwe mogelijkheden en daarmee een centraal aanbod voor iedereen die plezier beleeft aan het vormgeven van hun unieke items. Ook bij »Car System Digital« zullen doorlopend technische innovaties worden geïntroduceerd, hetzij in de richting van de miniaturisering of op het gebied van de draadloze besturingshardware.

En natuurlijk worden er steeds weer nieuwe, fascinerende modellen bedacht, nieuwe accessoires voor het landschap en nieuwe technische toebehoren voor de beleving van modelbouw, met beweging, licht of geluid. »Bedrijfsmatig zijn we druk bezig met het duurzaamheidsthema.« FALLER wil zo snel mogelijk een klimaatneutrale onderneming worden, met inbegrip van de interne processen en de productportfolio. »Wij denken daarbij in het bijzonder aan het nog meer inzetten van gerecycled materiaal, nieuwe verpakkingen en we implementeren het milieuthema direct in de prodcutontwikkeling.« Dit alles, zo benadrukt Horst Neidhard, blijft in Gütenbach verankert, want »hier hebben we een netwerk van parnters waarmee we al jaren samenwerken, korte lijnen en kunnen we snel reageren. Alleen wanneer ontwikkeling en productie hand in hand kunnen werken, klopt het resultaat.«

Faller staat er bij zijn 75-jarige jubileum beter voor dan ooit, met een schat aan nieuwe ideeën, nieuwe concepten. Zelfs de corona-epidemie had tot nu toe geen impact voor de onderneming – in tegendeel; »Vele mensen hebben gedurende deze crisis de modelbouw-hobby herontdekt.«